Hẹp bao quy đầu xảy ra ở 96% trẻ sơ sinh do sự kết dính tự nhiên giữa bao quy đầu và quy đầu, gọi là hẹp bao quy đầu sinh lý, sẽ hết khi trẻ lớn hơn. Phần lớn tình trạng này lành tính, tuy nhiên, một số trường hợp có thể ảnh hưởng đến sức khỏe của bé. (1)
Bài viết này bác sĩ Phạm Xuân Long, khoa Nam học, Trung tâm Tiết niệu Thận học Nam khoa, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM chia sẻ những biểu hiện, nguyên nhân, nguy cơ biến chứng và cách xử trí hẹp bao quy đầu ở trẻ sơ sinh một cách an toàn.
Hẹp bao quy đầu ở trẻ sơ sinh là gì?
Hẹp bao quy đầu ở trẻ sơ sinh là hiện tượng da quy đầu bọc kín toàn bộ quy đầu dương vật của bé. Miệng bao quy đầu rất nhỏ, gần như ôm chặt quy đầu nên khó lộn xuống.
Có đến 96% trẻ sơ sinh nam gặp phải tình trạng hẹp bao quy đầu. Khi em bé lớn, kích thước dương vật gia tăng đẩy quy đầu dần lộ ra khỏi bao quy đầu. Ước tính chỉ khoảng 1% nam giới từ 16 tuổi trở lên còn gặp phải vấn đề hẹp bao quy đầu. Hẹp bao quy đầu ở trẻ sơ sinh được chia thành 2 loại: (2)
- Hẹp bao quy đầu sinh lý: thường gặp ở hầu hết trẻ sơ sinh, không ảnh hưởng đến sức khỏe của bé. Nguyên nhân do bao quy đầu kết dính với quy đầu để bảo vệ dương vật của bé khỏi tổn thương và các tác nhân gây bệnh. Khi trẻ lớn hơn 3 tuổi, tình trạng này sẽ không còn. Trẻ trên 16 tuổi ít bị hẹp bao quy đầu.
- Hẹp bao quy đầu bệnh lý: có thể do tổn thương hoặc do viêm nhiễm khiến cho da quy đầu của trẻ sơ sinh không thể hoặc khó kéo xuống. Khi kéo khiến bé đau đớn. Hẹp bao quy đầu loại bệnh lý cần được điều trị vì có nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe, sự phát triển tự nhiên của dương vật và khả năng sinh sản của bé sau này.
Nguyên nhân gây hẹp bao quy đầu ở trẻ sơ sinh
Có 2 nhóm nguyên nhân khiến trẻ sơ sinh bị hẹp bao quy đầu: hẹp bao quy đầu sinh lý và hẹp bao quy đầu bệnh lý.
- Hẹp bao quy đầu sinh lý ở trẻ sơ sinh: xảy ra ở 96% trẻ sơ sinh. Trường hợp này lành tính, không ảnh hưởng đến sức khỏe của bé cho nên các bậc cha mẹ có thể yên tâm.
- Hẹp bao quy đầu bệnh lý ở trẻ sơ sinh: có thể do một số bệnh hoặc tổn thương gây ra. Hẹp bao quy đầu loại này ảnh hưởng đến sức khỏe của bé nên các bậc cha mẹ hết sức lưu ý đưa bé đến bệnh viện khám sớm khi phát hiện triệu chứng bất thường.
Một số nguyên nhân khiến em bé gặp phải tình trạng này gồm:
- Bé chưa được giữ vệ sinh tốt: vệ sinh chưa tốt có liên quan đến tình trạng hẹp bao quy đầu bệnh lý ở trẻ sơ sinh. Da quy đầu của trẻ sơ sinh nhạy cảm, dễ tổn thương. Nếu không được vệ sinh tốt dễ dẫn đến nhiễm trùng. Khi vệ sinh, cha mẹ nên nhẹ nhàng, dùng xà phòng dịu nhẹ dành cho trẻ sơ sinh, vừa giúp làm sạch vừa tránh khiến bé đau, khó chịu, kích ứng.
- Bệnh da liễu: vác tình trạng da như chàm, bệnh vảy nến, bệnh tự miễn lichen planus và lichen sclerosus tại cơ quan sinh dục của bé có thể dẫn đến hẹp bao quy đầu.
- Sẹo: mô sẹo phát triển có thể khiến da quy đầu dính chặt vào quy đầu của bé.
- Chấn thương: hẹp bao quy đầu ở trẻ sơ sinh có thể gây ra bởi một tổn thương làm thay đổi cấu trúc da quy đầu của bé, khiến da bao quy đầu dính vào quy đầu, khó lộn xuống.
Dấu hiệu trẻ sơ sinh bị hẹp bao quy đầu
Trẻ sơ sinh bị hẹp bao quy đầu thường có những dấu hiệu sau đây: (3)
- Da quy đầu bao phủ, bịt kín quy đầu dương vật, có thể gồm cả lỗ tiểu và không kéo xuống được.
- Khi cho bé đi tiểu có thể thấy da quy đầu phồng lên giống như bong bóng do lỗ tiểu bị bịt kín, nước tiểu không thoát được ra ngoài.
- Bé quấy khóc do đau, sốt, khó chịu không rõ nguyên nhân.
- Quy đầu của bé bị sưng đỏ, bầm tím, từ lỗ tiểu tiết ra dịch mủ trắng cảnh báo hẹp bao quy đầu bệnh lý.
Những biến chứng có thể gặp khi trẻ sơ sinh bị hẹp bao quy đầu
Hầu hết trường hợp chít hẹp bao quy đầu ở trẻ sơ sinh là lành tính, có thể tự hết khi bé lớn hơn. Mặt khác, hẹp bao quy đầu có thể khiến bé đối mặt với nguy cơ mắc một số bệnh như:
1. Viêm quy đầu
Bao quy đầu bị hẹp khiến tế bào da chết, chất nhờn, cặn bã tích tụ tạo ra môi trường thuận lợi cho nhiều loại vi khuẩn gây bệnh phát triển. Từ đó, quy đầu viêm sưng đau, khó chịu, thậm chí có thể tiết dịch mủ.
2. Viêm nhiễm niệu đạo
Vi khuẩn phát triển nhanh gây nhiễm khuẩn trước tiên ở vùng quy đầu và da quy đầu của trẻ. Nếu không kịp thời đưa trẻ đến bệnh viện điều trị, vi khuẩn có thể lan tới niệu đạo gây viêm niệu đạo. Từ đây, vi khuẩn có thể đi ngược dòng niệu đạo để tấn công vào các cơ quan khác như bàng quang, niệu quản, tuyến tiền liệt, thận.
3. Thắt nghẹt bao quy đầu
Da quy đầu là lớp bảo vệ tự nhiên giúp quy đầu của trẻ tránh khỏi tổn thương, bụi bẩn và các tác nhân gây bệnh khác. Tuy nhiên, thắt nghẹt bao quy đầu lại là mối đe dọa với trẻ sơ sinh. Bao quy đầu thắt nghẹt khiến bã nhờn, nước tiểu, chất bẩn tích tụ tạo điều kiện để nhiều loại vi khuẩn gây bệnh phát triển gây viêm bao quy đầu, viêm niệu đạo…
Ngoài ra, bao quy đầu bị thắt nghẹt khiến lưu thông máu tại dương vật gặp khó khăn, gây sưng, phù nề, bầm tím, đau… Nếu không kịp thời xử lý có thể dẫn đến hoại tử dương vật.
4. Dương vật bé chậm phát triển
Bao quy đầu bịt kín, quy đầu không thể chui ra ngoài như bình thường, đặc biệt các trường hợp bé gặp tình trạng thắt nghẹt bao quy đầu. Điều này cản trở đến sự phát triển tự nhiên của dương vật khi bé lớn hơn.
5. Ung thư dương vật
Hẹp bao quy đầu làm tăng nguy cơ nhiễm trùng, dẫn đến viêm nhiễm mạn tính khiến các tế bào tại vùng này dần biến đổi. Nếu không xử lý viêm nhiễm sớm và đúng cách, trẻ có thể đối mặt với nguy cơ ung thư dương vật, ảnh hưởng đến sức khỏe và chức năng sinh sản của bé sau này.
6. Nguy cơ vô sinh
Da quy đầu bịt kín khiến việc vệ sinh bộ phận sinh dục cho bé khó khăn. Nước tiểu, bã nhờn tích tụ tạo môi trường thuận lợi để vi khuẩn gây bệnh phát triển mạnh. Chúng có thể ngược dòng nước tiểu để xâm nhập và tấn công các cơ quan khác, bao gồm tinh hoàn, “nhà máy” sản xuất tinh trùng ở nam giới. Tinh hoàn bị xâm nhiễm, việc sản xuất tinh trùng bị ảnh hưởng có thể khiến trẻ vô sinh khi trưởng thành.
> Bài viết liên quan: Hẹp bao quy đầu ở trẻ: Nguyên nhân, dấu hiệu, cách chẩn đoán
Khi nào cần cắt bao quy đầu cho trẻ sơ sinh?
Hẹp bao quy đầu ở trẻ sơ sinh hầu hết lành tính, không ảnh hưởng đến sức khỏe. Do đó, với trẻ dưới 12 tháng tuổi thường không có chỉ định cắt bao quy đầu, trừ khi em bé bị nhiễm trùng da quy đầu. Hầu hết trường hợp cắt bao quy đầu sớm xuất phát từ lý do văn hóa, tôn giáo.
Cắt bao quy đầu là phẫu thuật nhằm loại bỏ da quy đầu, có thể được thực hiện bằng máy hoặc thủ công. Phẫu thuật này cần được thực hiện tại bệnh viện với bác sĩ chuyên khoa Nam học có kinh nghiệm. (4)
Cách chẩn đoán tình trạng hẹp bao quy đầu ở trẻ sơ sinh
Để chẩn đoán trẻ sơ sinh bị hẹp bao quy đầu, bác sĩ dựa vào các dấu hiệu lâm sàng quan sát bằng mắt thường như sau:
- Da quy đầu dài, che kín quy đầu và lỗ tiểu.
- Khó hoặc không thể lộn bao quy đầu xuống.
- Lộn bao quy đầu làm em bé bị đau.
- Em bé đi tiểu khó, đau, tia nước tiểu nhỏ hoặc tiểu són thành giọt.
- Đầu dương vật bị phồng lên khi tiểu do nước tiểu thoát ra ngoài không kịp.
Hình ảnh hẹp bao quy đầu ở trẻ sơ sinh
Sau đây là hình ảnh minh họa một trường hợp em bé bị hẹp bao quy đầu:
Cách điều trị hẹp bao quy đầu ở trẻ sơ sinh
Trẻ sơ sinh bị hẹp bao quy đầu xảy ra phổ biến, thường lành tính nên không cần điều trị, có thể tự hết khi bé lớn hơn. Trường hợp cần xử trí hẹp bao quy đầu cho trẻ sơ sinh, có 2 phương pháp đang được áp dụng, bao gồm:
- Thoa kem steroid: loại kem bôi ngoài da có tác dụng làm mềm, giúp da quy đầu dễ lộn xuống hơn. Phụ huynh có thể thoa kem lên bao quy đầu của em bé mỗi ngày 3 lần, liên tục trong 1 tháng, kết hợp nhẹ nhàng kéo da quy đầu của bé xuống từ từ.
- Phẫu thuật cắt bao quy đầu: được chỉ định khi trẻ sơ sinh bị viêm nhiễm bao quy đầu. Với trẻ dưới 12 tháng tuổi, bác sĩ chỉ gây tê cục bộ. Gây mê toàn thân được chỉ định với những trẻ lớn hơn.
> Bài viết liên quan: 5 cách chữa hẹp bao quy đầu tại nhà không cần phẫu thuật
Phòng ngừa hẹp bao quy đầu ở trẻ sơ sinh
Hẹp bao quy đầu ở trẻ sơ sinh có 2 loại là hẹp bao quy đầu sinh lý và hẹp bao quy đầu bệnh lý. Nếu trẻ sơ sinh bị hẹp bao quy đầu sinh lý thì hoàn toàn không có cách nào phòng tránh được, đây là hiện tượng xảy ra ở hầu hết trẻ sơ sinh.
Phụ huynh chỉ có thể giúp bé phòng tránh hẹp bao quy đầu bệnh lý bằng cách thường xuyên vệ sinh cơ quan sinh dục cho bé một cẩn thận. Thường xuyên lau người, thay tã bỉm cho trẻ để tránh vi khuẩn gây bệnh phát triển.
Trẻ sơ sinh bị hẹp bao quy đầu hết sức bình thường, cha mẹ không nên lo lắng. Tuy nhiên, nếu bé bị hẹp bao quy đầu gây đau, sưng, bầm tím làm bé quấy khóc, phụ huynh có thể đến khám với bác sĩ chuyên khoa tại khoa Nam học, Trung tâm Tiết niệu Thận học Nam khoa, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM để được khám, tư vấn, điều trị phù hợp.
Hẹp bao quy đầu ở trẻ sơ sinh là vấn đề rất phổ biến, không ảnh hưởng đến sức khỏe của bé nên cha mẹ không nên lo lắng. Tuy nhiên, nếu bao quy đầu của em bé bị hẹp gây đau, sưng, bầm, có mủ, cha mẹ nên đứa bé tới bệnh viện khám sớm, tránh rủi ro không mong đến với con trai mình. Mong rằng bài viết trên đã mang đến cho các bậc cha mẹ những thông tin hữu ích.
