Bệnh da liễu là gì? Nguyên nhân, dấu hiệu, cách phòng ngừa

Bệnh da liễu là nhóm bệnh đa dạng với nhiều biểu hiện khác nhau trên da, tóc, móng và niêm mạc. Việc tự chẩn đoán bệnh da liễu thường gặp khó khăn do các triệu chứng dễ nhầm lẫn giữa các loại bệnh. Hãy cùng Ths.BS Vũ Thị Thùy Trang, chuyên khoa Da liễu - Thẩm mỹ Da, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM tìm hiểu bệnh da liễu là gì? Nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết và cách phòng ngừa hiệu quả qua bài viết dưới đây.

Bệnh da liễu là gì?

Bệnh da liễu là thuật ngữ chỉ các bệnh liên quan đến da, tóc, móng và các cấu trúc liên quan. Bệnh da liễu khá đa dạng và xuất hiện ở mọi lứa tuổi và có thể tự khỏi sau một khoảng thời gian, tuy nhiên một số bệnh cần sự thăm khám của bác sĩ chuyên khoa để ngăn ngừa biến chứng hay tác động xấu khác. Bệnh da liễu biểu hiện dưới nhiều hình thức khác nhau, từ những triệu chứng nhẹ như ngứa, đỏ da đến những vấn đề nghiêm trọng hơn như ung thư da.

Da là cơ quan lớn nhất trên cơ thể, có diện tích khoảng 1,5 - 2m2. Da được xem là “tuyến phòng thủ” đầu tiên của cơ thể chống lại mọi tác nhân từ môi trường bên ngoài. Các chức năng khác của da gồm: tổng hợp vitamin D, điều chỉnh nhiệt độ cơ thể. Khi bị tổn thương nghiêm trọng da sẽ cố gắng chữa lành bằng cách hình thành mô sẹo.

Dấu hiệu bệnh da liễu dễ nhận biết

Hầu hết bệnh da liễu có thể dễ dàng nhận biết qua những biểu hiện bên ngoài da. Dưới đây là những triệu chứng bệnh da liễu phổ biến:

• Mẩn đỏ và phát ban: Da xuất hiện các sẩn mảng hồng ban trên bất kì khu vực nào của cơ thể. Sẩn mảng hồng ban thường có trong các bệnh như viêm da dị ứng, nổi mề đay hoặc nấm da.
• Ngứa ngáy: Đây là tình trạng da bị khó chịu và phải có tác động động như gãi, cào để giảm bớt. Một số bệnh về da khác có thể gây ngứa khắp người là viêm da cơ địa, viêm nang lông, nấm ngoài da, viêm da tiết bã…
• Bong vảy: Khi các tế bào da già cỗi sẽ bị bong ra và hình thành tế bào mới. Da sẽ có có hiện tượng khô, kèm theo bong vảy. Các bệnh như nấm da, vảy nến thường xuất hiện tình trạng bong tróc da.
• Đổi màu da hoặc xuất hiện đốm lạ: là bất kỳ thay đổi nào về tông màu da tự nhiên. Thông thường sẽ xuất hiện trong các bệnh như nám da, bạch biến hoặc tàn nhang.

Các bệnh về da liễu thường gặp

Bệnh da liễu rất đa dạng, có hàng ngàn loại bệnh khác nhau. Chúng gây khó chịu và tác động tiêu cực đến chất lượng cuộc sống. Những loại bệnh thường gặp gồm:

1. Mụn trứng cá

Xuất hiện ở mọi độ tuổi nhưng chủ yếu ở tuổi dậy thì và có thể tái đi tái lại nhiều lần. Tuy mụn trứng cá không nguy hiểm, nhưng có thể để lại các vết sẹo, thâm trên da do điều trị không đúng cách. Các loại mụn trứng cá hay gặp là mụn đầu đen, mụn đầu trắng, mụn mủ…

2. Viêm da cơ địa

Là bệnh da liễu phổ biến, thường xuất hiện ở trẻ em và dễ tái phát thành từng đợt. Ngứa là triệu chứng phổ biến của bệnh. Trong đợt cấp tính, vùng da người bệnh trở nên nổi mẩn đỏ và ngứa ngáy, nhất là vào ban đêm có thể gây mất ngủ. Yếu tố di truyền, cơ chế miễn dịch và tác nhân bên ngoài môi trường đều là nguyên nhân gây ra viêm da cơ địa.

3. Vảy nến

Các mảng da bong tróc tạo thành vảy được gọi là vảy nến - bệnh tự miễn với triệu chứng da đỏ, bong vảy trắng, thường xuất hiện ở khuỷu tay, đầu gối, hoặc da đầu, lưng, ngực… Bệnh ảnh hưởng đến 2%- 3% dân số, tuy khá phổ biến nhưng điều trị vảy nến thật sự không dễ dàng. Vảy nến là bệnh mạn tính, khi mắc bệnh cần phải điều trị suốt đời, nếu từ bỏ điều trị giữa chừng bệnh có thể phát triển mạnh hơn.

4. Bệnh zona

Còn được gọi là giời leo, là bệnh nhiễm trùng ở da với các triệu chứng như mụn nước, bóng nước phát triển theo chùm dọc theo các dây thần kinh. Ngoài ra, zona còn gây ra mệt mỏi, sốt và đau tại vị trí thương tổn. Do có các triệu chứng tương đồng mà zona và viêm da tiếp xúc thường bị nhầm lẫn với nhau.

5. Nấm da

Nấm da có thể xuất hiện khắp mọi nơi trên cơ thể, phổ biến nhất là nách, bẹn, kẽ chân tay… kể cả móng, da đầu và tóc. Khi hệ miễn dịch của cơ thể suy yếu hoặc điều kiện môi trường thuận lợi, nấm sẽ phát triển nhanh chóng và gây ra các triệu chứng khó chịu như: ngứa ngáy, phát ban, thay đổi màu da…

6. Mụn cóc

Mụn cóc là một bệnh da liễu phổ biến, lành tính, gây ra bởi virus papilloma ở người (HPV). Bệnh hình thành do virus xâm nhập vào lớp thượng bì qua các vết trầy xước nhỏ trên da, dẫn đến sự tăng sinh bất thường của tế bào.

Mụn cóc có thể xuất hiện ở bất kỳ vị trí nào trên cơ thể, mụn cóc có bề mặt thô ráp, hình tròn hoặc bờ không đều. Kết cấu cứng, màu sắc dao động từ xám nhạt, vàng, nâu đến xám đen, với kích thước trung bình từ 2 đến 10 mm

7. Mề đay

Mề đay là một dạng phát ban da phổ biến, đặc trưng bởi các nốt mẩn đỏ, sưng phù, gây ngứa, nóng rát hoặc châm chích. Bệnh xảy ra do phản ứng dị ứng với chất gây dị ứng. Mề đay có thể xuất hiện nhanh và biến mất trong vài giờ (mề đay cấp tính) hoặc kéo dài nhiều tuần, thậm chí hàng tháng (mề đay mãn tính). Các nốt sưng có thể nhỏ lẻ hoặc liên kết thành mảng lớn, gây khó chịu và ảnh hưởng đến sinh hoạt hằng ngày.

8. Viêm da tiếp xúc

Viêm da tiếp xúc là tình trạng da bị viêm do tiếp xúc trực tiếp với chất kích ứng hoặc dị ứng từ môi trường. Bệnh gây phát ban, ngứa ngáy và có thể kèm theo sưng, đỏ hoặc bong tróc da. Viêm da tiếp xúc được chia thành 2 loại:

• Viêm da tiếp xúc dị ứng: Xảy ra khi hệ miễn dịch phản ứng quá mức với chất gây dị ứng như kim loại, mỹ phẩm, nước hoa hoặc chất bảo quản. Phát ban có thể xuất hiện sau vài giờ đến vài ngày sau khi tiếp xúc.
• Viêm da tiếp xúc kích ứng: Phổ biến hơn, xảy ra khi da tiếp xúc với hóa chất mạnh như xà phòng, chất tẩy rửa, dung môi hoặc axit. Phản ứng thường nhanh chóng và có thể gây đau rát.

Hiểu rõ và biết cách phân biệt các loại bệnh da liễu sẽ giúp phát hiện sớm và điều trị kịp thời, tránh những biến chứng không mong muốn về sau.

Nguyên nhân gây bệnh da liễu

Bệnh da liễu có rất nhiều nguyên nhân gây nên, gồm các yếu tố bên ngoài và bên trong cơ thể: (1)

• Rối loạn miễn dịch: Khi hệ thống miễn dịch hoạt động quá mức, nó sẽ tự tấn công chính mình. Điều này có thể gây ra nhiều loại bệnh da liễu nghiêm trọng, gồm: bạch biến, lupus và rụng tóc từng mảng, vảy nến…
• Vi khuẩn, nấm và virus: Những tác nhân này sẽ xâm nhập vào cơ thể và ký sinh tại đó, đợi khi có điều kiện thích hợp sẽ phát triển và gây bệnh. Các yếu tố thuận lợi cho sự phát triển của vi khuẩn, nấm và virus bao gồm vệ sinh kém, tiếp xúc với người bị nhiễm, hệ miễn dịch suy yếu và môi trường ẩm ướt.
• Yếu tố di truyền: Bệnh da liễu có thể do di truyền như: vảy nến, viêm da cơ địa. Nếu trong gia đình đã có người từng mắc các loại bệnh trên, khả năng cao các thành viên khác cũng có thể mắc bệnh.
• Thói quen sinh hoạt: Các thói quen không lành mạnh như thức khuya, không giữ gìn vệ sinh cá nhân, ăn uống tùy tiện có thể gây nên các bệnh da liễu. Ngoài ra, thiếu ngủ và căng thẳng kéo dài làm giảm khả năng phục hồi của da, gây mụn, nám hoặc làm da lão hóa nhanh chóng.

Bệnh da liễu có nguy hiểm không?

Phần lớn các bệnh da liễu phổ biến không gây nguy hiểm đến tính mạng. Mức độ nguy hiểm của bệnh da liễu phụ thuộc vào loại bệnh, nguyên nhân và cách điều trị. Tuy nhiên không phải vì thế mà không cần đề cao cảnh giác, một số bệnh có thể ảnh hưởng lớn đến thẩm mỹ và chất lượng cuộc sống hằng ngày bởi các biến chứng để lại.

1. Biến chứng bệnh da liễu có thể gặp

Bệnh da liễu không chỉ gây khó chịu mà còn tiềm ẩn nhiều biến chứng nguy hiểm nếu không được điều trị đúng cách. Những biến chứng thường gặp bao gồm nhiễm trùng da, để lại sẹo thâm hoặc sẹo lõm, sẹo lồi, mất chức năng bảo vệ của da… Biến chứng nghiêm trọng hơn là ảnh hưởng đến các cơ quan nội tạng trong trường hợp mắc các bệnh hệ thống như lupus ban đỏ. Để phòng tránh biến chứng, bạn cần thăm khám bác sĩ kịp thời và chủ động chăm sóc da đúng cách.

2. Phương pháp chẩn đoán bệnh da liễu

Đôi khi không thể tự mình chẩn đoán bởi dấu hiệu bệnh da liễu tương đồng với nhau. Trong trường hợp này, hãy để bác sĩ da liễu kiểm tra và chẩn đoán qua các phương pháp sau:

• Khám lâm sàng.
• Xét nghiệm máu.
• Sinh thiết da.

Phương pháp điều trị bệnh da liễu

Tùy thuộc vào loại bệnh da liễu mà sẽ có phương pháp điều trị khác nhau. Trong khi một số bệnh da liễu chỉ cần theo dõi, một số khác cần phải điều trị ngay lập tức. Phương pháp điều trị các loại bệnh da liễu bao gồm: (2)

• Thuốc bôi ngoài da: Bạn sẽ được hướng dẫn sử dụng một số loại thuốc mỡ, kem hoặc gel để bôi trực tiếp lên da.
• Thuốc uống: Các loại thuốc kháng sinh, chống viêm có thể được sử dụng để điều trị nhiễm trùng hoặc giảm viêm. Tuy nhiên hãy nhớ tuân theo sự hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa, tránh tình trạng sử dụng tự phát.
• Sử dụng laser: Hiện việc ứng dụng các công nghệ laser vào điều trị bệnh da liễu cũng như thẩm mỹ da rất phổ biến và rộng rãi hơn. Các liệu pháp laser cũng mang đến nhiều ưu điểm như độ chính xác cao, ít xâm lấn.
• Phẫu thuật: Nếu cần loại bỏ các tổn thương da lớn hoặc khối u thì đây là phương pháp khá hiệu quả. Khi các phương pháp điều trị khác không đạt hiệu quả mong muốn hoặc khi cần can thiệp chuyên sâu đây cũng là sự lựa chọn chính xác.

Biện pháp phòng ngừa bệnh da liễu

Để giữ gìn làn da khỏe mạnh và ngăn ngừa các bệnh da liễu, có thể áp dụng những biện pháp dưới đây:

• Giữ gìn vệ sinh cá nhân: Thường xuyên rửa tay và tắm rửa hằng ngày để loại bỏ vi khuẩn và bụi bẩn tích tụ trên da, ngăn chặn môi trường thuận lợi cho vi khuẩn phát triển.
• Chế độ ăn uống đầy đủ dinh dưỡng: Chế độ ăn uống lành mạnh không chỉ tăng cường sức khỏe mà còn bảo vệ và duy trì làn da tươi trẻ, mịn màng.
• Dưỡng ẩm thường xuyên: Da khô tạo điều kiện thuận lợi gây nên các bệnh da liễu, đặc biệt là trong những tháng mùa đông lạnh và khô. Bạn nên cung cấp độ ẩm cần thiết cho da bằng cách sử dụng kem dưỡng ẩm thường xuyên.
• Sử dụng kem chống nắng: Tia UV có trong ánh nắng mặt trời có thể gây cháy nắng, đổi màu da thậm chí là gây ung thư da. Ngay cả những khi trời không nắng gắt, vẫn nên thoa kem chống nắng trước khi ra ngoài.
• Lựa chọn quần áo cotton: Để tránh gây kích ứng da, hãy chọn quần áo cotton rộng rãi. Cotton cho phép da bạn “thở” và không giữ ẩm như các loại vải khác.
• Thăm khám bác sĩ định kỳ: Điều này không chỉ giúp việc phát hiện, điều trị trở nên nhanh chóng và đạt hiệu quả mà còn giúp người bệnh nắm rõ tình trạng sức khỏe hiện tại của bản thân.

Một số câu hỏi liên quan

1. Sởi có phải bệnh da liễu không?

Sởi không phải là bệnh da liễu. Sởi là bệnh nhiễm trùng do virus gây ra và lây lan qua đường hô hấp. Nhiều người lầm tưởng sởi là bệnh da liễu bởi vì chúng cũng gây ra tình trạng phát ban trên da. Khác với các bệnh da liễu thông thường, sởi có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng như viêm phổi, viêm não và thậm chí là tử vong.

2. Mắc bệnh da liễu có đi nghĩa vụ không?

Bệnh da liễu không phải là lý do trực tiếp để quyết định việc không tham gia nghĩa vụ quân sự. Trong quá trình khám sức khỏe trước khi nhập ngũ, nếu bệnh ảnh hưởng nghiêm trọng hoặc có khả năng gây ra các biến chứng nguy hiểm, người bệnh sẽ được xem xét hoặc tạm hoãn nghĩa vụ quân sự.

Không có câu trả lời tuyệt đối, tùy vào từng trường hợp mà câu trả lời sẽ là có hoặc không. Quyết định cuối cùng sẽ dựa trên đánh giá của các bác sĩ quân y và tình trạng sức khỏe của người nhập ngũ.

3. Khám, chữa bệnh da liễu ở đâu uy tín?

Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM tự hào là một trong những địa chỉ hàng đầu trong lĩnh vực thăm khám và điều trị các vấn đề về da. Với phương châm “Làn da khỏe đẹp, cuộc đời thêm vui,” các bác sĩ chuyên khoa Da liễu - Thẩm mỹ Da, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM không ngừng nỗ lực mang đến cho khách hàng dịch vụ y tế chất lượng cao, kết hợp giữa công nghệ hiện đại và sự tận tâm, chu đáo từ đội ngũ chuyên gia.

Hy vọng qua bài viết trên, bạn đã có cái nhìn tổng quan về bệnh da liễu, từ nguyên nhân, dấu hiệu cho đến các biện pháp phòng ngừa hiệu quả. Hãy nhớ việc chủ động chăm sóc và thăm khám định kỳ là cần thiết để bảo vệ sức khỏe làn da.