Còng lưng: Nguyên nhân, dấu hiệu, chẩn đoán và cách phòng ngừa

Còng lưng là bệnh gì?

Còng lưng còn gọi là gù lưng hay lưng tôm (tiếng Anh là Kyphosis), là tình trạng cột sống bị cong về phía trước quá mức làm cấu trúc xương thay đổi, gây biến dạng phần lưng trên.

Thông thường, ở vùng lưng trên của cột sống sẽ có một đoạn cong nhẹ, hỗ trợ cột sống trong việc nâng đỡ trọng lượng phần đầu và hấp thụ những chấn động. Tuy nhiên, đối với người bị còng lưng, phần lưng này sẽ cong hơn bình thường khiến cho đầu bị chùng xuống và ảnh hưởng đến cột sống.

Phân loại còng lưng

Còng lưng được phân loại thành những dạng chính như sau:

• Còng lưng tư thế

Còng lưng tư thế là tình trạng các đốt sống có hình dạng bình thường nhưng cột sống cong hơn 50 độ, khiến cho phần đầu đưa về phía trước và tư thế của cơ thể xấu hơn. Tình trạng này thường xuất hiện ở giai đoạn thiếu niên và phổ biến ở nữ giới.

Tình trạng này có thể được điều chỉnh bằng cách thay đổi tư thế và thực hiện các bài tập chống gù lưng.

• Còng lưng bẩm sinh

Còng lưng bẩm sinh là tình trạng cột sống của thai nhi phát triển bất thường hoặc các đốt sống bị dính lại với nhau khi còn trong bụng mẹ. Tình trạng này thường được chỉ định phẫu thuật từ sớm để tránh những biến chứng nghiêm trọng sau khi trưởng thành.

• Còng lưng cột sống Scheuermann

Còng lưng cột sống Scheuermann là khi các đốt sống thay vì có hình hộp hoặc hình chữ nhật như bình thường thì lại phát triển thành hình chêm hay hình tam giác, do các đốt sống bị dính lại với nhau. Phần không gian đĩa đệm bị thu hẹp khiến cột sống ngực bị cong. Tình trạng này thường biểu hiện rõ ở giai đoạn thiếu niên và sẽ trở nên nghiêm trọng hơn nếu không kịp thời điều trị.

Còng lưng cột sống Scheuermann là tình trạng đốt sống bị biến dạng khiến cột sống con hơn

Nguyên nhân gây còng lưng

Hãy cùng tìm hiểu những nguyên nhân gây còng lưng để biết được cách phòng tránh hiệu quả tình trạng này.

• Sai tư thế

Trường hợp này thường diễn ra ở trẻ em, thanh thiếu niên do thói quen xấu như đứng, ngồi không thẳng lưng, cúi người về phía trước khi ngồi, dựa lưng vào ghế khi mông ở xa lưng ghế, mang vác ba lô hay vật nặng,… Hoạt động sai tư thế gây áp lực làm kéo căng các cơ, dây chằng và làm cong cột sống.

• Do bẩm sinh

Nếu trong quá trình hình thành thai nhi, cột sống phát triển không đúng cách làm thay đổi cấu trúc hay thừa, thiếu đốt sống sẽ dẫn đến còng lưng và nếu không điều trị có thể ảnh hưởng đến những bộ phận khác như tim, phổi, não,…

• Các bệnh lý về xương khớp

Quá trình lão hóa cùng những hội chứng ảnh hưởng đến xương khớp có thể khiến cột sống bị ảnh hưởng, dẫn đến tình trạng còng lưng.

- Thoát vị đĩa đệm: Khi đĩa đệm - phần nằm giữa các đốt sống thực hiện nhiệm vụ hấp thụ các kích thích để giúp giảm xóc - bị biến dạng như khô, bị phồng hoặc co lại, giảm mật độ,… dẫn đến còng lưng.

- Bệnh Scheuermann: Đây là hội chứng rối loạn sụn dẫn đến sự thay đổi về cấu trúc của đốt sống, khiến cột sống bị cong khiến lưng còng hơn.

- Các bệnh lý khác: hội chứng Ehlers-Danlos, hội chứng Marfan, bệnh Prader-Willi,…

• Loãng xương

Loãng xương (Osteoporosis) là tình trạng suy giảm mật độ xương khiến xương mỏng lại, đốt sống bị nén xuống, dẫn đến biến dạng cột sống và những vấn đề khác đối với xương khớp. Đốt sống nếu bị nén quá mức có thể sẽ bị gãy sụp, thường được gọi là gãy nén đốt sống hay gãy xẹp đốt sống gây còng lưng.

Loãng xương thường diễn ra ở người cao tuổi, phụ nữ sau sinh hoặc ở giai đoạn tiền mãn kinh - mãn kinh, người sử dụng Corticosteroid trong thời gian dài.

Loãng xương là tình trạng giảm mật độ xương, gây gãy nén đốt sống khiến lưng bị còng

• Khối u

Sự phát triển bất thường của các tế bào mô tại màng ngoài tủy sống hoặc trong tủy sống có thể khiến đốt sống suy yếu, dễ bị biến dạng gây vẹo cột sống, còng lưng,… Các phương pháp điều trị ung thư cũng có gây ảnh hưởng đến xương khớp.

• Chấn thương hoặc do phẫu thuật

Chấn thương cột sống do va đập hoặc tai nạn dẫn đến gãy xương có thể khiến cột sống bị suy yếu. Ngoài ra, phẫu thuật cắt đốt sống, cắt đốt sống sau,… sẽ ảnh hưởng đến cột sống do các dây chằng và lớp đệm bị loại bỏ, ảnh hưởng đến độ cong của cột sống.

• Loạn dưỡng cơ

Khi không được bổ sung đủ dưỡng chất, các cơ bị suy yếu khiến cho phần nâng đỡ quanh cột sống bị suy yếu, biến dạng gây còng lưng.

Triệu chứng còng lưng thường gặp

Bạn có thể dựa vào những biểu hiện dưới đây để xác định bản thân có đang gặp phải tình trạng còng lưng hay không:

• Lưng cong, người khom về trước khi đi, tạo tư thế giống như đang cúi gập người.
• Ở phần lưng trên có gù nhô lên bất thường.
• Thường bị đau lưng, nhức mỏi cơ bắp, cứng ở lưng và phần mặt sau đùi.
• Khó có thể đứng thẳng lưng, hoạt động của cơ thể không còn linh hoạt như trước.
• Cơ thể mệt mỏi, khó thở, ảnh hưởng đến chức năng đại tiểu tiện.

Còng lưng thường gây ra những con đau nhức, tê bì, ảnh hưởng đến vận động của cơ thể

Ảnh hưởng của còng lưng tới cuộc sống

Tùy vào mức độ nghiêm trọng của bệnh mà mức độ ảnh hưởng nhiều hay ít, nhưng có những hậu quả thường thấy là:

• Lưng bị còng sẽ khiến phần đầu có xu hướng nhô ra trước, cột sống lưng nhô lên trên. Điều này làm ảnh hưởng đến dáng đi, khiến người bệnh mặc cảm, mất tự tin.
• Người bị còng lưng thường cơ lưng sẽ suy yếu, ảnh hưởng đến vận động, khiến việc thực hiện các động tác như đi, đứng lên, ngồi xuống, nằm xuống, nhìn lên trên,… gặp khó khăn và gây đau đớn kéo dài.
• Tư thế ngồi không đúng của người bị còng lưng có thể khiến phần bụng bị gập lại thường xuyên, ảnh hưởng đến hoạt động tiêu hóa và gây khó tiêu, đau bao tử, trào ngược axit, ợ nóng,….
• Sự thay đổi về cấu trúc cột sống có thể tạo áp lực lên các cơ quan xung quanh như phổi, dẫn đến các vấn đề về hô hấp và biểu hiện khó thở ở người bệnh.

Đối tượng dễ bị còng lưng

Còng lưng có thể diễn ra ở mọi đối tượng, tuy nhiên những đối tượng nào sẽ có nguy cơ bị còng lưng cao hơn? Tình trạng này thường diễn ra phổ biến ở trẻ em, do tư thế cơ thể không chuẩn, thiếu hụt các dưỡng chất như vitamin D, canxi, magie,… Người cao tuổi cũng thường dễ bị còng lưng hơn do quá trình lão hóa khiến xương khớp suy yếu và dễ bị gãy nén đốt sống.

Bên cạnh đó, phụ nữ sau khi sinh con thường có nguy cơ cao bị loãng xương và người từng bị chấn thương xương khớp hoặc mắc các bệnh lý liên quan đến xương khớp cũng có khả năng bị còng lưng cao hơn người khác.

Trẻ em ngồi, đứng sai tư thế hay mang cặp sách nặng có thể bị còng lưng từ sớm

Còng lưng phòng ngừa như thế nào?

Duy trì các thói quen lành mạnh sẽ giúp phòng ngừa từ sớm tình trạng còng lưng. Bạn cần lưu ý thực hiện những việc sau để nâng cao sức khỏe xương khớp:

• Duy trì tư thế ngồi và đứng đúng, giữ lưng thẳng và vai thẳng, tránh việc cong lưng quá mức gây áp lực lên cột sống. Nếu phải ngồi quá lâu, bạn nên thường xuyên vận động nhẹ nhàng.
• Đảm bảo tập thể dục đều đặn với cường độ thích hợp, có thể thực hiện các bài tập giúp tăng cường cơ bụng và cơ lưng.
• Hạn chế mang vác vật nặng, trường hợp bắt buộc thì cần nâng đúng kỹ thuật bằng cách cong gối, giữ lưng thẳng và sử dụng chân và cơ bụng để nâng vật nặng thay vì lưng.
• Chọn tư thế ngủ thoải mái, sử dụng gối được thiết kế để giữ cho lưng thẳng trong khi ngủ và chọn đệm có độ đàn hồi vừa phải.
• Giữ cân nặng hợp lý để giảm áp lực lên cột sống, duy trì chế độ dinh dưỡng khoa học và bổ sung nhiều loại thực phẩm tốt cho xương, hạn chế đồ ngọt, đồ chiên nhiều dầu mỡ,…

Trên đây là những biện pháp giúp bảo vệ và hạn chế các yếu tố làm làm suy yếu cột sống. Bên cạnh việc duy trì tư thế đúng để giảm áp lực lên cột sống, bạn cũng cần bổ sung những dưỡng chất quý từ thiên nhiên có khả năng nuôi dưỡng xương khớp từ bên trong như Collagen Type 2 không biến tính & Collagen Peptide thủy phân, Turmeric Root (chiết xuất từ nghệ), Chondroitin Sulfate, Eggshell Membrane (tinh chất từ màng vỏ trứng),… (có trong JEX thế hệ mới).

Những dưỡng chất trong JEX thế hệ mới đã được các nhà khoa học Mỹ chứng minh có công dụng trong việc kích thích tế bào sụn sản xuất Collagen Type 2 và Aggrecan - chất thực hiện nhiệm vụ tái tạo sụn khớp và tăng chất lượng dịch khớp. Đồng thời, cung cấp các dưỡng chất giúp nuôi dưỡng xương khớp khỏe mạnh, hạn chế sự phát triển của các bệnh về xương nhằm bảo vệ cột sống và hỗ trợ ngăn ngừa còng lưng. Bên cạnh đó, JEX còn giúp ngăn ngừa sản sinh các chất gây viêm như TNF-α, Interleukin 1, Interleukin 6, Interferon gamma,… hỗ trợ giảm đau nhức xương khớp khi vận động.

Sử dụng JEX đều đặn 2 viên mỗi ngày có thể giúp nuôi dưỡng sụn và bảo vệ kết cấu xương từ bên trong, giúp cột sống khỏe mạnh hơn nhằm ngăn ngừa còng lưng.

JEX thế hệ mới - Giải pháp hỗ trợ giảm đau nhức và bảo vệ xương khớp trước những tác nhân gây hại

Khi nào cần đến gặp bác sĩ?

Người bệnh cần đến các cơ sở y tế uy tín để thăm khám ngay khi phát hiện những tình trạng như:

• Lưng còng xuống quá nhiều và khó khăn trong việc điều chỉnh lại tư thế.
• Đau lưng kéo dài dù đã thực hiện các biện pháp tự chăm sóc hoặc sử dụng thuốc giảm đau.
• Gặp khó khăn trong việc di chuyển, vận động, giảm sức mạnh ở cơ, tê bì, cứng cơ, mất kiểm soát đường tiểu hoặc xuất hiện các triệu chứng không bình thường khác.

Nếu phát hiện bất kỳ biểu hiện lạ đối với cột sống, bạn cần tham khảo ý kiến bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Bên cạnh đó, việc kiểm tra sức khỏe xương khớp định kỳ cũng đóng vai trò quan trọng trong việc phòng tránh còng lưng.

Phương pháp chẩn đoán còng lưng

Để xác định chính xác tình trạng còng lưng của người bệnh, bác sĩ có thể tiến hành kiểm tra chiều cao, thể trạng, tư thế đứng, độ cong của cột sống, các phản xạ của gân xương và cơ lực.

Bên cạnh thăm khám lâm sàng, những xét nghiệm chẩn đoán hình ảnh khác có thể sẽ được thực hiện để kiểm tra tình trạng bệnh:

• Chụp X-quang: đây là phương pháp cung cấp hình ảnh về cấu trúc xương để xác định mức độ còng của lưng và phân loại các tình trạng còng lưng khác nhau.
• Chụp cắt lớp vi tính CT: giúp thu thập những hình ảnh chi tiết hơn và kết quả thường có thể được áp dụng đồng thời với chụp X-quang.
• Chụp cộng hưởng từ MRI: sử dụng sóng radio và từ trường mạnh để cho ra hình ảnh chi tiết của tủy sống, xương và các mô, giúp phát hiện những dị tật và khối u có thể mắc phải.
• Đo mật độ xương BMD: kỹ thuật xác định hàm lượng canxi và khoáng chất trong xương để phát hiện tình trạng loãng xương.
• Điện chẩn thần kinh - cơ: giúp kiểm tra mức độ dẫn truyền xung thần kinh giữa tủy sống và các chi khi người bệnh có các triệu chứng tê bì, yếu cơ.

Kiểm tra kết quả X-quang giúp bác sĩ phần tích được cấu trúc xương và mức độ còng lưng của bệnh nhân

Còng lưng có chữa khỏi hoàn toàn được không?

Còng lưng có thể chữa khỏi hoàn toàn hay không phụ thuộc vào nhiều yếu tố như nguyên nhân gây bệnh, mức độ nghiêm trọng, độ tuổi mắc bệnh,… Dù chưa đảm bảo về khả năng hồi phục hoàn toàn nhưng các phương pháp điều trị có thể giúp giảm cảm giác đau đớn, cải thiện chất lượng cuộc sống của người bệnh.

Bác sĩ có thể đề xuất những phương pháp chữa trị khác nhau và yêu cầu người bệnh phải kiên trì khi thực hiện trị liệu, duy trì lối sống lành mạnh, hạn chế các thói quen xấu về tư thế cơ thể, chế độ dinh dưỡng,… để đạt hiệu quả điều trị tốt nhất.

Tuy nhiên, nếu còng lưng gây ra do những vấn đề nghiêm trọng về xương khớp như thoái hóa đĩa đệm, loãng xương, bệnh lý cột sống,… thì việc chữa khỏi hoàn toàn có thể khó khăn hơn.

Phương pháp điều trị còng lưng

Dưới đây là những phương pháp điều trị còng lưng có thể được bác sĩ tư vấn để áp dụng tùy thuộc vào tình trạng của người bệnh.

Điều trị còng lưng bằng thuốc

Bác sĩ có thể chỉ định sử dụng một số loại thuốc để cải thiện tình trạng còng lưng, tùy thuộc vào triệu chứng của người bệnh:

• Thuốc giảm đau: Sử dụng Ibuprofen, Naproxen Natri, Acetaminophen,… giúp giảm tình trạng đau nhức ở người bệnh. Bác sĩ sẽ tư vấn liều lượng phù hợp và an toàn cho người bệnh.
• Thuốc trị loãng xương: Trường hợp còng lưng do loãng xương gây ra, người bệnh sẽ được chỉ định sử dụng thuốc điều trị loãng xương, tăng cường mật độ xương để hạn chế tình trạng gãy xẹp đốt sống gây ra còng lưng.

Sử dụng nẹp lưng

Nẹp lưng có thể được khuyến nghị sử dụng khi người bệnh bị còng lưng Scheuermann và vẫn còn ở trong độ tuổi đang phát triển hệ vận động. Bác sĩ có thể tư vấn loại nẹp và thời gian sử dụng cụ thể tùy thuộc vào tình trạng bệnh. Phương pháp này có thể được áp dụng đến khi xương của trẻ đã trưởng thành và kết thúc giai đoạn phát triển.

Trẻ em và trẻ vị thành niên cũng có thể thực hiện phương pháp này từ sớm khi phát hiện những vấn đề bất thường với cột sống để ngăn sự tiến triển của tình trạng còng lưng.

Điều trị bằng trị liệu

Một số bài tập vật lý trị liệu có thể hỗ trợ ngăn chặn sự biến dạng cấu trúc cột sống. Phương pháp trị liệu thần kinh cột sống (chiropractic) áp dụng các động tác tay để điều chỉnh các đốt sống bị lệch và giúp hạn chế các cơn đau.

Vật lý trị liệu là một trong những biện pháp hỗ trợ cải thiện còng lưng

Bên cạnh đó, một số bài tập tăng cường cơ bắp ở vùng bụng, lưng, cơ đùi sau,… có thể giúp làm giảm đau nhức cột sống. Người bệnh cần thực hiện các bài tập này dưới sự hướng dẫn và quan sát của chuyên gia để tránh tập sai cách gây nguy hiểm.

Điều trị bằng phẫu thuật

Nếu tình trạng còng lưng gây đau đớn nghiêm trọng hoặc chèn ép đến tủy sống và rễ thần kinh,… bác sĩ sẽ đề xuất thực hiện phẫu thuật để điều trị. Trong quá trình phẫu thuật, bác sĩ sẽ sử dụng vít và thanh kim để cố định các đốt sống. Ngoài ra, phẫu thuật cũng có thể dùng để điều trị các vấn đề như khối u, nhiễm trùng cột sống.

Tuy nhiên, việc phẫu thuật cũng không thể điều trị hoàn toàn tình trạng còng lưng và có thể mang đến những tác dụng phụ như: nhiễm trùng, tê bì, tổn thương rễ thần kinh, liệt tứ chi,… Người bệnh cần tham khảo ý kiến bác sĩ và tái khám thường xuyên sau khi phẫu thuật để hạn chế những biến chứng có thể diễn ra.

Một số bài tập giúp cải thiện còng lưng hiệu quả

Dưới đây là một số bài tập giúp cải thiện tình trạng còng lưng mà bạn có thể tham khảo để cải thiện tình trạng còng lưng.

Bài tập tư thế cái cây cải thiện còng lưng

Đây là tư thế giúp cơ thể cân bằng và duỗi thẳng cột sống, tăng cường sự linh hoạt của cơ bắp. Cách để thực hiện phương pháp này là:

• Bắt đầu bằng việc đứng thẳng, cân bằng trọng lượng cơ thể đều trên hai chân.
• Điều chỉnh đặt lòng bàn chân phải lên đùi trong của chân trái, cố gắng đưa gót chân phải vào sâu hơn nếu có thể.
• Nâng tay lên phía trên đầu, đặt lòng bàn tay chạm nhau hoặc giữ xa nhau tạo thành hình chữ V.
• Tập trung vào một điểm cố định trước mắt, giữ tư thế trong 30 giây đến 1 phút, hít thở sâu.
• Sau đó, thả tay xuống và đặt chân phải trở lại sát sàn như ban đầu. Thực hiện động tác một lần nữa với chân còn lại.

Tư thế cái cây giúp cân bằng cơ thể và giữ cho lưng thẳng

Bài tập tư thế cây cầu cải thiện còng lưng

Bài tập tư thế cây cầu giúp giãn cơ bắp ở lưng, ngực, cải thiện sự linh hoạt của cột sống và hỗ trợ lưu thông máu.

Cách thực hiện:

• Nằm ngửa trên thảm yoga, đầu gối cong và bàn chân đặt sát sàn.
• Đặt hai bàn chân cách nhau khoảng rộng bằng hông và đặt cánh tay theo chiều dọc cơ thể, lòng bàn tay chạm sàn.
• Khi hít vào, nâng hông và lưng lên, tạo thành một đường thẳng từ vai đến đầu gối, giữ cổ tay và bàn chân trên sàn.
• Giữ tư thế trong khoảng 5 giây rồi vừa thở ra, vừa từ từ hạ từng phần của cơ thể trở về tư thế ban đầu, lặp lại động tác này 10 lần.

Bài tập với tư thế cây cầu có thể giúp duỗi thẳng lưng và cải thiện còng lưng

Địa chỉ khám và chữa còng lưng ở đâu tốt nhất?

Hiện nay, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh là một trong những địa điểm đáng tin cậy để điều trị các bệnh lý xương khớp với đội ngũ bác sĩ ngoại khoa, chuyên gia giàu đầu ngành giàu kinh nghiệm như PGS.TS.BS Đặng Hồng Hoa; ThS.BS.CKII Trần Anh Vũ; BS.CKI Trần Xuân Anh, TTND.GS.TS.BS Nguyễn Việt Tiến…

Đồng thời, với trang thiết bị y tế hiện đại và sự hỗ trợ từ Đơn vị Hình ảnh học Cơ Xương Khớp thuộc Trung tâm Chẩn đoán Hình ảnh & Điện quang can thiệp của Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, người bệnh sẽ được kiểm tra kỹ càng để đưa ra phương pháp điều trị hiệu quả nhất, giúp người bệnh có thể an tâm trong quá trình thăm khám và điều trị.

Nếu phát hiện những dấu hiệu còng lưng ở bất kỳ độ tuổi nào, bạn cần đến ngay các cơ sở y tế để kiểm tra xương khớp và kịp thời điều trị. Để phòng ngừa tình trạng này từ sớm, việc đảm bảo giữ đúng tư thế, thường xuyên luyện tập các bài tập cơ lưng, bụng và bổ sung các dưỡng chất nuôi dưỡng xương khớp cũng đóng vai trò vô cùng quan trọng.